Jak działają szczepionki?

Szczepionki stymulują układ odpornościowy do wytworzenia odporności na określoną chorobę zakaźną. Zawierają antygeny, które są rozpoznawane przez układ immunologiczny jako obce. W reakcji na antygeny szczepionkowe organizm wytwarza przeciwciała i inne elementy odporności, takie jak komórki pamięci immunologicznej.

Dzięki temu w przypadku późniejszego kontaktu z prawdziwym patogenem, na który dana osoba została zaszczepiona, układ odpornościowy zareaguje szybciej i skuteczniej, zapobiegając rozwojowi choroby lub łagodząc jej przebieg.

Rodzaje szczepień

Istnieją różne rodzaje szczepionek, m.in.:

·       zawierające osłabione lub zabite drobnoustroje,

·       z oczyszczonymi antygenami,

·       oparte na technologii mRNA lub wektorowej,

·       skoniugowane.

Różnią się one składem, procesem produkcji oraz sposobem podania.

Jakie są obowiązkowe szczepienia dla wszystkich?

W Polsce funkcjonuje program szczepień obowiązkowych, są to m.in. szczepienia przeciwko:

·       gruźlicy (BCG),

·       błonicy,

·       tężcowi,

·       wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B),

·       krztuścowi,

·       odrze,

·       śwince,

·       różyczce,

·       inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b,

·       pneumokokom,

·       rotawirusom.

Szczepienia te są bezpłatne i dostępne dla wszystkich.

Szczepienia uzupełniające (zalecane, nieobowiązkowe)

Szczepienia zalecane uzupełniają szczepienia obowiązkowe i chronią przed następującymi chorobami:

·       ospa wietrzna,

·       grypa,

·       kleszczowe zapalenie mózgu,

·       zakażenie rotawirusowe,

·       zakażenia meningokokowe,

·       wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A).

Medycyna podróży - szczepienia przed wyjazdem za granicę

Szczepienia przed wyjazdem za granicę są ważnym elementem profilaktyki zdrowotnej. Szczepienia dla podróżnych dzielą się na:

1.      Szczepienia obowiązkowe - wymagane przez niektóre kraje, np. szczepienie przeciw żółtej gorączce przed wyjazdem do krajów endemicznych w Afryce i Ameryce Południowej.

2.      Szczepienia zalecane - dostosowane do ryzyka epidemiologicznego w danym regionie,

Szczepienia należy rozpocząć 6-8 tygodni przed planowanym wyjazdem, aby zdążyły wytworzyć się przeciwciała. Niektóre szczepionki wymagają podania kilku dawek w określonych odstępach czasu.

Warto wcześniej skonsultować się z lekarzem medycyny podróży, aby określić indywidualne ryzyko zachorowania i dobrać odpowiedni program szczepień.

Sprawdź również >> Szczepienia dzieci, szczepienia dorosłych

Jak przygotować się do szczepienia?

Przed szczepieniem należy poinformować lekarza o aktualnym stanie zdrowia, przebytych chorobach, przyjmowanych lekach i suplementach oraz o wcześniejszych reakcjach poszczepiennych.

W dniu szczepienia zaleca się unikanie przyjmowania leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych bez konsultacji z lekarzem.

Przeciwwskazania do szczepienia

Przeciwwskazania do szczepienia to m.in.:

·       ciężka reakcja na poprzednią dawkę szczepionki,

·       ciężka reakcja alergiczna na składnik szczepionki,

·       ostre choroby przebiegające z gorączką,

·       niektóre choroby układu odpornościowego.

Każdy przypadek jest indywidualnie oceniany przez lekarza.

Zalety i wady szczepień

Szczepienia są jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania chorobom zakaźnym. Osoby zaszczepione, nawet jeśli zachorują, zazwyczaj przechodzą chorobę łagodniej, co zmniejsza ryzyko powikłań. Dodatkowo szczepienia przyczyniają się do ochrony osób w otoczeniu zaszczepionego, co jest znane jako strategia kokonowa. Dzięki niej, osoby, które nie mogą być zaszczepione z powodów zdrowotnych, są chronione przed zakażeniem.

Mimo licznych korzyści szczepienia mogą wiązać się z pewnymi ryzykami. Niektóre szczepionki nie zapewniają 100 proc. odporności, co oznacza, że zaszczepiona osoba może nadal zachorować. Ponadto, jak w przypadku każdej interwencji medycznej, istnieje ryzyko wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP), które mogą obejmować reakcje alergiczne lub inne powikłania.