Czy to astma?

Astma jest przewlekłą chorobą układu oddechowego, z powodu której umiera rocznie około 400 tysięcy osób. Według danych WHO w 2019 r. chorowało na nią ponad 260 mln ludzi na świecie. Najwięcej zachorowań występuje w krajach rozwiniętych, np. w Szwecji czy w Wielkiej Brytanii. Przypuszcza się, że w Polsce jest około 4 mln osób chorych na astmę. Są to jednak dane szacunkowe, ponieważ wiele przypadków nie jest potwierdzonych, a astma często nie objawia się w specyficzny sposób. Światowy Dzień Astmy przypada w maju i jest obchodzony od 1998 r. Ustanowiono go po to, aby zwiększać świadomość społeczną i edukować na temat tej choroby.

Spis treści:

1. Astma - co to jest
2. Astma – objawy
3. Astma - leczenie
4. Astma a COVID-19

Astma – co to jest?

Dychawica oskrzelowa, czyli astma (łac. asthma) to przewlekła i nieuleczalna choroba zapalna dróg oddechowych. Charakteryzuje się przewlekłym zapaleniem w obrębie oskrzeli, a jej objawy mają zmienną intensywność. W skrajnych przypadkach astma powoduje napadowe duszności typu wydechowego.

Astmę w uproszczeniu możemy podzielić na dwa główne rodzaje:

• alergiczną – występuje zazwyczaj u dzieci i osób młodych; powstaje przez alergeny wziewne,
• niealergiczną – pojawia się najczęściej u osób dorosłych w przebiegu nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na zapalenie wywołane bakterią lub wirusem. Ta postać astmy może przypominać POChP, czyli przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, która najczęściej jest konsekwencją palenia papierosów.

Przyczyny astmy są tak samo złożone, jak jej postacie. Wśród czynników ryzyka astmy naukowcy wymieniają m.in. czynniki genetyczne, historię występowania astmy w rodzinie, urbanizację, wcześniactwo, niską masę urodzeniową, urodzenie przez cesarskie cięcie, infekcje wirusowe, mikrobiotę jelitową, palenie papierosów, narażenie zawodowe, zanieczyszczenie środowiska, roztocze kurzu domowego.

Astma – objawy

Główne objawy astmy to:

• świszczący oddech lub „granie w piersiach”,
• dokuczliwa duszność, odczuwana przez pacjentów jako ucisk lub uczucie ciężaru w klatce piersiowej, brak tchu, niemożność nabrania lub wypuszczenia powietrza,
• kaszel, męczący, napadowy, suchy, nasilający się zwykle w nocy i nad ranem.

Należy pamiętać, że objawy astmy różnią się w zależności od osoby. 

Do objawów, które powinny skłonić pacjentów do pilnej wizyty u lekarza lub wezwania pogotowia, należą przede wszystkim:

• duszność pojawiająca się w spoczynku z narastającym uczuciem zmęczenia lub wymagająca przyjęcia pozycji stojącej z rękoma opartymi np. na stole,
• widoczna praca dodatkowych mięśni oddechowych,
• trudności w mówieniu.

Rozpoznanie astmy stawia się głównie na podstawie objawów klinicznych i spirometrii z próbą rozkurczową.

Astma – leczenie

Leczenie zależy przede wszystkim od stopnia nasilenia choroby i od wieku pacjenta. Ma na celu osiągnięcie kontroli astmy, czyli m.in. opanowanie objawów, zminimalizowanie ryzyka zaostrzeń.  

Jej leczenie opiera się na dwóch grupach leków:

• doraźnych, przynoszących ulgę, rozszerzających oskrzela i poprawiających oddychanie,
• kontrolujących, czyli przeciwzapalnych, które mają za zadanie wpłynąć na przewlekły stan zapalny w drogach oddechowych, łagodzić lub znosić objawy, redukować ryzyko zaostrzeń.

W ciężkich przypadkach astma wpływa na jakość snu, znacząco pogarsza kondycję fizyczną oraz prowadzi do duszności dziennych i nocnych.

Badania profilaktyczne i obserwacja organizmu są bardzo ważne w leczeniu. Wczesna diagnoza pozwala lekarzowi dobrać odpowiednie leki i sposób terapii. Przekłada się to na zmniejszone ryzyko wystąpienia ciężkiej postaci astmy. Po rozpoznaniu astmy można prowadzić normalny tryb życia, przy zażywaniu właściwych preparatów. Należy pamiętać, że warto dbać o zdrowie psychiczne, ponieważ nadmierny stres może wpływać na przebieg choroby.

Astma a COVID-19

Według Polskiego Towarzystwa Alergologicznego i Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc astma nie zwiększa ryzyka wystąpienia ciężkiej postaci COVID-19.

Pacjenci z astmą nie chorują na COVID-19 częściej niż inni. Nie mają też cięższego przebiegu choroby COVID-19.

Jeśli chory na astmę nie ma chorób współtowarzyszących, to przebieg COVID-19 będzie taki sam jak u pacjentów nieposiadających obciążeń. Do leczenia COVID-19 u astmatyków stosuje się te same leki co u osób bez astmy.

W czasie pandemii osoby z astmą powinny  utrzymywać dobrą kontrolę astmy i postępować zgodnie z zaleceniami. Ryzyko ciężkiego COVID-19 wzrasta, gdy astma jest źle kontrolowana, dlatego tak ważne jest, aby leczyć chorych na astmę zgodnie z rekomendacjami. Stosowanie wziewnych kortykosteroidów zmniejsza ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19.

Dla chorych na astmę, którzy mają odpowiednio dobrane leki, maseczki nie powinny stanowić żadnej przeszkody w codziennym funkcjonowaniu. Tylko u osób, które nie wiedzą o tym, że mają astmę, noszenie maseczki może prowadzić do trudności w oddychaniu i nasilenia się objawów choroby.