Bostonka - choroba dłoni, stóp i jamy ustnej

Złe samopoczucie, ból gardła, a dodatkowo gorączka i wysypka na skórze dziecka mogą powodować niepokój u każdego rodzica. Czy powinniśmy zareagować i udać się do lekarza specjalisty?

Spis treści:

1. Co to jest bostonka?
2. Jakie są objawy bostonki?
3. Jak rozpoznać bostonkę?
4. Bostonka u dzieci
5. Bostonka leczenie

Co to jest bostonka?

Bostonką określa się chorobę, której przyczyną jest zakażenie enterowirusami Coxsackie i enterowirusem 71. Właściwie jest to choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD). Choroba występuje powszechnie na całym świecie, chorują na nią głównie niemowlęta i dzieci, ale także dorośli. Infekcja zwykle dotyczy rąk, stóp, jamy ustnej (stąd nazwa), a czasami nawet narządów płciowych i pośladków.

Do zachorowania dochodzi najczęściej w wyniku bezpośredniego kontaktu z wydzielinami (śliną, płynem z pęcherzy) lub wydalinami osoby chorej (wirus jest wydalany wraz z kałem), czyli nieprzestrzegania zasad właściwej higieny (choroba brudnych rąk), np. po wizycie w toalecie, przez kontakt z kałem w trakcie zmiany pieluch, kontakt ze skażonymi przedmiotami i powierzchniami. Wirus może też rozprzestrzeniać się drogą kropelkową.

Na zarażenie są szczególnie narażone dzieci poniżej 7. roku życia, większość osób zakażonych wirusem Coxsackie to dzieci w wieku poniżej 10 lat. Wirus bardzo łatwo się rozprzestrzenia, w związku z tym, często latem i wczesną jesienią, przedszkolach, na obozach letnich mamy do czynienia ze zwiększoną liczba zachorowań. Na zakażenie są też narażeni członkowie rodziny.

Prawdziwą chorobę bostońską wywołują inne enterowirusy – echowirusy. Podobnie jak w przypadku HFMD jednym z objawów jest wysypka, pojawią się ona jednak w innych miejscach: głównie na twarzy, tułowiu, a rzadko na kończynach. W przeszłości zmiany skórne wywołane wirusem Coxsackie A9  nazywano wysypką bostońską, ale nigdy nie była ona synonimem HMFD.

Jakie są objawy bostonki?

Objawy bostonki pojawiają się zazwyczaj do około 5 dni od momentu zakażenia. Do początkowych objawów należą:

• niska gorączka ustępująca zwykle w ciągu 48 godzin,
• ból gardła,
• zmniejszony apetyt,
• złe samopoczucie.

Po około 2–3 dniach na błonie śluzowej jamy ustnej, języku, wokół ust pojawiają się  małe czerwone plamki, które potem przekształcają się w pęcherze. Niekiedy HFMD towarzyszy zapalenie gardła pod postacią herpanginy (wykwity grudkowo-pęcherzykowe i owrzodzenia, gorączka, ból przy przełykaniu, wymioty). Plamki i grudki z czasem pojawiają się też na dłoniach (na powierzchniach dłoniowej i podeszwowej) i podeszwach stóp, a niekiedy również na kolanach, łokciach, pośladkach lub okolicy narządów płciowych.

Infekcji mogą towarzyszyć łagodne objawy ze strony układu pokarmowego lub oddechowego.

W wyjątkowych wypadkach, u niektórych pacjentów z HFMD mogą wystąpić komplikacje, które obejmują:

• zapalenie jamy ustnej związane z bolesnymi owrzodzeniami – ból  może być na tyle silny, że ogranicza przyjmowanie pokarmu i może prowadzić do odwodnienia, szczególnie u małych dzieci;
• może wystąpić aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (w przypadku zakażenia enterowirusem 71);
• bardzo rzadko wirus Coxsackie może powodować śródmiąższowe zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego i obrzęk płuc.

Jak rozpoznać bostonkę?

Klasyczną postać bostonki (HFMD) rozpoznaje się jedynie na podstawie objawów klinicznych i nie wymaga ona potwierdzenia w badaniach laboratoryjnych. W rozpoznaniu i różnicowaniu z innymi chorobami przebiegającymi z wysypką, bierze się pod uwagę wygląd zmian skórnych i ich umiejscowienie.

Bostonka u dzieci

Znaczna część odnotowywanych przypadków dotyczy dzieci poniżej 10. roku życia. Kształtująca się odporność młodego organizmu oraz nieprawidłowe przestrzeganie higieny niosą duże ryzyko zachorowania. Największa zakaźność jest w ciągu pierwszego tygodnia, utrzymuje się do czasu zaniku wysypki, dlatego do czasu ustąpienia objawów dzieci nie powinny uczęszczać do żłobków, przedszkoli lub szkoły.

Bostonka leczenie

Bostonka ma zwykle łagodny przebieg i ustępuje w ciągu 7–10 dni, bez jakichkolwiek następstw i powikłań. Leczenie polega na łagodzeniu objawów. Utrzymujący się ból w obrębie jamy ustnej i gorączkę można złagodzić lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi (NLPZ). Można też stosować płyny do płukania jamy ustnej lub aerozole, które znieczulają ból w jamie ustnej. Chory powinien być dobrze nawodniony. Nie ma potrzeby podawania antybiotyków, ponieważ HFMD jest chorobą wirusową.