Stwardnienie rozsiane - objawy, leczenie

Stwardnienie rozsiane (SM) jest częstą chorobą neurologiczną rozpoznawaną zazwyczaj u osób w wieku 20–40 lat, częściej u kobiet niż u mężczyzn. Jest chorobą nieuleczalną, przewlekłą i wywiera wielki wpływ na życie chorych: ich aktywność fizyczną, plany zawodowe, realizację pasji, relacje rodzinne i życie seksualne. Nie ma leków ani zabiegów, które mogłyby ją wyleczyć, ale jest wiele środków skutecznie opóźniających rozwój choroby, łagodzących jej objawy i przynoszących ulgę w rzutach choroby. Dzięki nim pacjenci mogą zachować sprawność przez lata. Wiele osób dobrze funkcjonuje nawet przez 40 lat od momentu rozpoznania stwardnienia rozsianego.

Spis treści:

1. Stwardnienie rozsiane przyczyny
2. Stwardnienie rozsiane objawy
3. Stwardnienie rozsiane rozpoznanie
4. Stwardneinie rozsiane leczenie

Stwardnienie rozsiane - przyczyny

Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex, SM) jest chorobą autoimmunologiczną. Z przyczyn, których dokładnie nie poznano, system immunologiczny pacjenta atakuje mielinę osłaniającą włókna nerwowe. W rezultacie zostaje zaburzone albo zahamowane przewodzenie impulsów nerwowych.

W miejscach, w których osłonka mielinowa nerwów jest w znacznym stopniu uszkodzona, powstają blizny – ośrodki stwardnień. Uszkodzenia pojawiają się w różnych, często odległych od siebie miejscach, stąd określenie „rozsiane”.

Stwardnienie rozsiane - objawy

Stwardnienie rozsiane może atakować dowolne nerwy. U każdego pacjenta te uszkodzenia dotyczą nieco innych miejsc, więc dają inne objawy. Wśród najczęstszych objawów stwardnienia rozsianego są:

• zaburzenia czucia i wrażenia czuciowe w obrębie kończyn: zmiany temperatury części ciała, uczucie mrowienia, drętwienia skóry, kłucie czy uczucie przypominające porażenia prądem, problemy z koordynacją ruchów,
• oczopląs/drganie oczu, podwójne widzenie towarzyszące zapaleniu nerwów wzrokowych,
• pogorszenie widzenia,
• zawroty głowy,
• zmęczenie, zaburzenia snu,
• osłabienie siły, ciężkość i bóle nóg,
• skurcze i sztywność mięśni.

Z czasem dołączają takie objawy, jak:

• upośledzenia mowy,
• zaburzenia połykania,
• niedowład kończyn,
• osłabienie mięśni,
• zaburzenia równowagi,
• ciągły ból,
• nietrzymanie moczu i stolca
• zaburzenia emocjonalne.

Stwardnienie rozsiane - rozpoznanie

Pacjenci po raz pierwszy trafiają do lekarza z objawami o różnym nasileniu. Jedni są zaniepokojeni nietypowymi doznaniami utrzymującymi się przez dłuższy czas, inni zgłaszają się po dramatycznych doświadczeniach towarzyszących pierwszemu rzutowi choroby. Diagnozę potwierdza badanie obrazowe, z reguły jest to rezonans magnetyczny.

SM może przebiegać w różny sposób. Najczęściej spotyka się następujące odmiany stwardnienia rozsianego:

• Rzutowo-remisyjna (nawracająco-zwalniająca) – jest to najczęstsza postać SM. Przebiega w ten sposób, że okresy zaostrzenia, nazywane rzutami choroby, przeplatają się z okresami remisji, czyli ustępowania objawów i poprawy sprawności. Zdarzają się rzuty trwające dobę, ale i takie, które ciągną się kilka tygodni. W tym okresie nasilają się objawy obserwowane dotychczas, mogą do nich także dołączyć nowe. Po rzucie choroby przychodzi okres remisji, który może trwać nawet wiele lat. Z czasem, objawy częściowo lub całkowicie mogą ustąpić.

• Wtórnie postępująca – początkowo przebiega jak odmiana rzutowo-remisyjna, ale degeneracja nerwów postępuje także poza rzutami choroby. Granice między tymi dwiema postaciami SM nie są ostre. Zwykle nie obserwuje się remisji po rzutach..

• Pierwotnie postępująca – stosunkowo rzadka postać SM. Występuje u 10–15% chorych, najczęściej u osób diagnozowanych po 40. roku życia. W równym stopniu dotyczy kobiet i mężczyzn. Od samego początku następuje stopniowe narastanie niesprawności, bez charakterystycznych rzutów. Występuje zwykle u chorych z wieloma schorzeniami towarzyszącymi, które mogą wpływać na przebieg choroby i stosowane leczenie.

Stwardnienie rozsiane - leczenie

Diagnoza nie jest wyrokiem, lecz sygnałem do mobilizacji. Leczenie stwardnienia rozsianego jest długotrwałe, wymaga koncentracji sił, zaufania między pacjentem, lekarzem i terapeutą, konsekwencji oraz optymizmu. W związku z tym, że nie poznano, co jest przyczyną stwardnienia rozsianego, obecne terapie skupiają się na leczeniu objawowym i podawaniu leków modyfikujących przebieg zachorowania. 

W leczeniu rzutu choroby stosuje się glikokortykosteroidy (GKS), które łagodzą objawy i ograniczają zakres uszkodzeń. W okresie remisji ważne jest nie tylko leczenie farmakologiczne, ale także fizjoterapia, psychoterapia, leczenie chorób współistniejących, poprawa wydolności organizmu. Badania nowych leków i metod leczenia SM co jakiś czas rewolucjonizują terapię, która staje się skuteczniejsza i coraz mniej uciążliwa.

Dowiedz się więcej:

"Axonal damage in acute multiple sclerosis lesions"
https://academic.oup.com/brain/article/120/3/393/271820

"Fatigue in Multiple Sclerosis"
https://jamanetwork.com/journals/jamaneurology/article-abstract/587530

"Multiple Sclerosis — The Plaque and Its Pathogenesis"
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra052130