Profilaktyka to podstawa

Pod pojęciem profilaktyki kryją się wszystkie działania, które mogą uchronić nas przed wystąpieniem niektórych chorób. Można do nich zaliczyć m.in. dbanie o właściwą dietę oraz odpowiednią ilość i rodzaj aktywności fizycznej, ale nie należy zapominać o badaniach diagnostycznych pozwalających na ocenę stanu zdrowia.To właśnie odpowiednio dobrane badania diagnostyczne pozwalają na wyeliminowanie lub znaczne zmniejszenie ryzyka wystąpienia wielu chorób albo wykrycie ich na wczesnym etapie, co zwiększa szanse na wyleczenie i powrót do zdrowia.

Spis treści:

1. Rodzaje badań profilaktycznych
2. Badania profilaktyczne dla kobiet
3. Badania profilaktyczne dla mężczyzn
4. Badania profilaktyczne - jak często wykonywać

Rodzaje badań profilaktycznych

Oferta badań diagnostycznych jest bardzo szeroka, co pozwala na sprawdzenie działania niemal każdego układu narządów w organizmie. To, jakie badania należy wykonać zależy w dużym stopniu od płci i wieku (np. część badań kierowana jest w szczególności do osób powyżej 40. lub 50. roku życia). Do innych elementów, które powinny być brane pod uwagę przy wyborze badań, należą: uwarunkowania genetyczne i rodzinne predyspozycje do występowania konkretnych chorób, choroby przewlekłe, w tym otyłość, charakter wykonywanej pracy, a także styl życia.

Istnieje także grupa badań, które warto wykonywać regularnie niezależnie od płci czy wieku. Do badań tych zaliczyć można m.in.: morfologię, badanie ogólne moczu, oznaczanie stężenia glukozy, lipidogram ‒ badanie umożliwiające diagnozę zaburzeń gospodarki lipidowej (tłuszczowej), stężenia cholesterolu całkowitego, a także frakcji LDL i HDL oraz trójglicerydów, ponadto badanie palpacyjne tarczycy przez lekarza. Zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn ważne są pomiary masy ciała, ciśnienia tętniczego krwi oraz regularne kontrole stomatologiczne, a także oglądanie skóry w celu szybkiej identyfikacji nowych lub zmieniających się znamion, i ewentualna wizyta u dermatologa, aby zapobiec wystąpieniu groźnego nowotworu skóry – czerniaka.

Badania profilaktyczne dla kobiet

W przypadku kobiet, oprócz wymienionych wyżej badań, na pierwszym miejscu na znajdują się cytologia. Badanie należy rozpocząć 3 lata po inicjacji seksualnej, a od 25. do 29. roku życia cytologię zwykłą wykonywać co 3 lata. Trzeba także pamiętać o samodzielnym badaniu piersi, co jest bardzo ważne we wczesnym wykrywaniu raka piersi. Badanie należy przeprowadzać co miesiąc, między 6. a 9. dniem cyklu. Badanie ginekologiczne oraz badanie piersi przez lekarza powinno się odbywać nie rzadziej niż co 3 lata. O kobiet po 40. roku życia ocenia się tzw. ryzyko sercowo-naczyniowe (czyli ryzyko wystąpienia zgonu z powodu np. zawału serca, udaru mózgu), które jest niezbędne dla wdrożenia działań profilaktycznych, a u kobiet po 50. roku życia należy także pamiętać o mammografii. Badanie należy wykonywać co 2 lata. Zaleca się również ocenę ryzyka złamań oraz badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego: badanie kału na krew utajoną lub kolonoskopię. Już od 45. roku życia należy też co 3 lata wykonywać badania przesiewowe w kierunku cukrzycy, czyli sprawdzać stężenie glukozy na czczo.

Badania profilaktyczne dla mężczyzn

W zestawie badań kierowanych do mężczyzn, oprócz badań ogólnych, o których mowa wyżej, znajdują się także ocena ryzyka sercowo-naczyniowego (po 40. r.ż.) i pomiar stężenia glukozy na czczo (po 45. r.ż.). Mężczyźni po 50. r.ż. powinni ponadto regularnie wykonywać oznaczenie stężenia antygenu PSA (badanie w kierunku wczesnego wykrywania raka prostaty), a także kolonoskopię i/lub badanie kału na obecność krwi utajonej służące do wykrywania raka jelita grubego. W tej grupie wiekowej wykonuje się także ocenę ryzyka złamań. Wszyscy dorośli mężczyźni nie powinni też zapominać o regularnym samobadaniu jąder (raz w miesiącu).

Badania profilaktyczne – jak często wykonywać

Częstotliwość badań profilaktycznych zależy od wielu czynników, takich jak: płeć, wiek, historia przebytych chorób, predyspozycje genetyczne, dieta czy styl życia. Można jednak stwierdzić, że potrzeba przeprowadzania badań profilaktycznych oraz ich zakres rosną wraz z wiekiem – niezależnie od innych czynników. Niektóre, podstawowe badania diagnostyczne należy wykonywać co 2-3 lata niezależnie od wieku czy płci, a inne częściej, w zależności o wieku czy grupy ryzyka.

Należy jednak pamiętać, że o rodzaju wykonywanych badań i ich częstości powinien decydować lekarz w zależności od indywidualnego stanu zdrowia pacjenta i czynników ryzyka.

Dowiedz się więcej:

"Epidemiology and Prevention of Vaccine-preventable Diseases"
https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=--uHskvFcKsC&oi=fnd&pg=PR1&dq=prevention&ots=l6Kmp2voFo&sig=z7fdhKQMi_zoXhv_Ef-QEQMd_jY&redir_esc=y#v=onepage&q=prevention&f=false

"Osteoporosis prevention, diagnosis, and therapy"
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11176917/

"What works in prevention: Principles of effective prevention programs"
https://psycnet.apa.org/buy/2003-05959-007