Ciągłe zmęczenie i brak energii — przyczyny, objawy i leczenie

Chroniczne zmęczenie to problem, z którym boryka się wiele osób, zarówno starszych, jak i młodszych, kobiet i mężczyzn. Czasem jest to po prostu efekt przemęczenia — za mało snu, za dużo pracy i obowiązków. Wówczas wystarczy odpoczynek i regeneracja sił. Zdarza się jednak, że ciągłe zmęczenie, nadmierna senność i brak energii mogą być symptomami poważniejszych problemów ze zdrowiem. Jakie mogą być przyczyny zmęczenia, kiedy należy udać się do lekarza oraz jakie badania wykonać? 

Najczęstsze przyczyny chronicznego zmęczenia

Pierwszą z przyczyn, które wykluczyć musi lekarz u osób zmagających się z przewlekłym zmęczeniem, jest tryb życia, w którym pacjent zdecydowanie za mało czasu poświęca na sen i odpoczynek. Tryb życia oraz zrównoważone podejście do pracy i odpoczynku są kluczowe dla dobrego samopoczucia i zdrowia.

Wśród przyczyn zdrowotnych, ciągłe zmęczenie i senność, a także brak energii, są częstymi objawami anemii, tj. niedokrwistości. Jest to choroba, w której stężenie hemoglobiny we krwi, hematokryt i liczba krwinek czerwonych spadają poniżej wartości referencyjnych. W praktyce wyróżnia się kilka wariantów niedokrwistości:

• anemia megaloblastyczna — spowodowana niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego,
• anemia z niedoboru żelaza,
• anemia pokrwotoczna,
• anemie towarzyszące chorobom przewlekłym, autoimmunologicznym itp.

Utrzymująca się niedokrwistość wpływa negatywnie na zdrowie i dobre samopoczucie człowieka, a nadmierna senność i zmęczenie to tylko przykładowe symptomy. Nieodpowiedni poziom żelaza czy witaminy B12 w długim aspekcie czasu prowadzi do bardzo poważnych problemów, takich jak:

• zaburzenia w obrębie układu nerwowego, np. zawroty głowy, omdlenia, problemy z koncentracją, 
• zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, w tym zaburzenia rytmu serca, przyspieszone tętno, duszności,
• zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego — m.in. brak apetytu, bóle brzucha, biegunki lub zaparcia.

Sprawdź badanie >> Profil Anemia

Ciągłe uczucie zmęczenia i senność mogą towarzyszyć również chorobom tarczycy, trzustki, wątroby i nerek. W sytuacjach tych najczęściej pojawiają się dodatkowe symptomy, które ułatwiają lekarzowi wybór odpowiednich badań, pozwalających na postawienie właściwej diagnozy.

Uczucie ciągłego zmęczenia i osłabienia to symptom, który bardzo często towarzyszy chorobom autoimmunologicznym, jak np. toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów i wiele innych. Problem ten pojawia się również u osób zmagających się z chorobami nowotworowymi.

Zespół chronicznego zmęczenia CFS

W ostatnich latach prowadzone są również badania dotyczące CFS (ang. chronic fatigue syndrome), czyli zespołu przewlekłego zmęczenia. Specjaliści zajmujący się badaniem tego problemu podkreślają, że jest to odrębna jednostka chorobowa, która w Polsce jest jeszcze stosunkowo mało znana.

Diagnostyka CFS odbywa się głównie na podstawie wykluczenia innych przyczyn chronicznego zmęczenia. Jak podkreślają specjaliści zgłębiający problem, jednym z charakterystycznych objawów zespołu przewlekłego zmęczenia jest patologiczna, nadmierna nietolerancja wysiłku, zarówno psychofizycznego, jak i psychicznego. Nie ma to jednak związku z brakiem motywacji i chęci do podjęcia czynności.

W badaniach zaobserwowano, że u osób zmagających się z CFS charakterystycznym objawem jest wystąpienie tzw. zespołu PEM (ang. post-exertional malaise). Polega on na tym, że u pacjenta pojawia się negatywna i gwałtowna reakcja organizmu na podjęty podjęcia wysiłek. Osoby te często skarżą się na objawy przypominające grypę, nagłe zmęczenie, uczucie wyczerpania itp. Co ważne, symptomy te pojawić się mogą nawet w konsekwencji wykonywania codziennych czynności. W zależności od stopnia zaawansowania choroby mogą one cechować się różną intensywnością. W sytuacjach skrajnych CFS może powodować problemy ze wstaniem z łóżka oraz obniżać tolerancję na światło czy dźwięki, co sprawia, że pacjenci nie mogą normalnie funkcjonować.

Diagnostyka

W walce z przewlekłym zmęczeniem podstawą udzielenia skutecznej pomocy jest znalezienie przyczyny problemu. Tylko odpowiednie leczenie głównej choroby pozwoli pokonać zmęczenie i cieszyć się życiem. Gdy pacjent zgłasza się do lekarza, postawą w procesie diagnostyki jest przeprowadzenie obszernego wywiadu. Pozyskane w ten sposób informacje pozwalają ustalić dalszy plan postępowania.

Jedną z najistotniejszych kwestii jest to, aby dowiedzieć się, czy występujące dolegliwości są konsekwencją niewłaściwego stylu życia pacjenta, czy choroby somatycznej. Najczęściej lekarze decydują się na wykonanie podstawowych badań diagnostycznych, które pomagają ustalić, czy problemy nie mają podłoża zdrowotnego.

W zależności od wieku i płci wykonywane są specjalne panele badań diagnostycznych, dostarczające wielu informacji o prawidłowym działaniu najważniejszych narządów ludzkiego organizmu. 

Jakie badania należy wykonać?

Pakiety podstawowych badań obejmują w szczególności:

• stężenie TSH,
• stężenie glukozy we krwi,
• morfologię krwi,
• AST,
• stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i HDL,
• badanie ogólne moczu,
• kwas moczowy,
• poziom żelaza,
• poziom fosforanów, 
• poziom ferrytyny, 
• poziom witaminy 250H-D3, 
• ALT,
• poziom kreatyniny,
• poziom wapnia, 
• poziom magnezu
• poziom triglicerydów. 

Po przeprowadzeniu wywiadu lekarz zleca odpowiednie badania. Następnie, na podstawie uzyskanych wyników, decyduje o kierunku dalszego postępowania.

W przypadku anemii istotne jest ustalenie jej przyczyn i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia, np. suplementacji kwasem foliowym, witaminą B12 czy żelazem. Ważne jest też regularne monitorowanie, jak pacjent reaguje na terapię. Jeśli wyniki badań wskazują na możliwe problemy z tarczycą, nerkami, innymi narządami lub na chorobę autoimmunologiczną, potrzebne są dokładniejsze badania oraz najczęściej — konsultacja ze specjalistą.

Leczenie przewlekłego zmęczenia

Skuteczne leczenie przewlekłego zmęczenia możliwe jest wyłącznie wtedy, gdy ustalone zostaną jego przyczyny.

Anemia, jeśli jest konsekwencją niedoborów, wymaga rozpoczęcia odpowiedniej suplementacji. Warto jednak dokładnie zastanowić się, co mogło spowodować problem, np. w przypadku kobiet mogą to być krwotoczne miesiączki. Sytuacja ta wymaga najczęściej konsultacji z ginekologiem, który pomoże ustalić przyczynę zaburzeń.

Chroniczne zmęczenie towarzyszyć może wielu chorobom przewlekłym, dlatego specyfika terapii i zastosowane metody powinny być dobierane w sposób indywidualny, odpowiedni do stanu zdrowia pacjenta.

W szczególny sposób do tematu leczenia należy podejść w przypadku osób zmagających się z zespołem przewlekłego zmęczenia, ponieważ w tym wypadku podłoże problemu jest bardziej złożone. Dotychczas nie ustalono jednoznacznie przyczyn choroby, nie ma też leku, który pozwoliłby pacjentom powrócić do zdrowia. W tym wypadku leczenie polega na niwelowaniu objawów.

Ważne jest też, aby pacjent zmienił tryb życia. Specjaliści podkreślają, że duże znaczenie mogą odgrywać tu czynniki związane z odżywianiem oraz racjonalnym planowaniem aktywności, pozwalające optymalnie zarządzać energią. Dobrze mogą sprawdzić się też techniki relaksacyjne, dzięki którym poprawi się jakość snu, a pacjent będzie bardziej odprężony, co może pośrednio wpłynąć na zwiększenie tolerancji na zmęczenie.

Źródło: 

https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/filmy/207484,to-nie-sa-osoby-zmeczone-cale-zycie