Twój koszyk jest pusty. Dodaj produkty i rozpocznij zakupy.
Wygląda na to, że JavaScript jest wyłączony w twojej przeglądarce. Musisz mieć uruchomioną obsługę JavaScript w przeglądarce, żeby korzystać z tej witryny.
Borelioza, czyli krętkowica kleszczowa zwana też „chorobą z Lyme” (LD, Lyme disease) lub „boreliozą z Lyme” to wieloukładowa choroba zakaźna, będąca skutkiem ukłucia kleszcza i zarażenia bakteriami z grupy krętków Borrelia burgdorferi. Spis treści:
Według szacunkowych danych, na terenie Polski żyje ok. 21 gatunków kleszczy a zakażenie jest najczęściej przenoszone przez kleszcza pospolitego (łac. Ixodes ricinus). Kleszcze żywią się krwią ludzką i zwierzęcą a zakażenie odbywa się poprzez bezpośredni kontakt. Kleszcz wszczepia się w skórę za pomocą aparatu kłująco-ssącego, wprowadzając przy tym substancję znieczulającą – ukłucie jest więc najczęściej niewyczuwalne. Najczęstsze miejsca wkłuć kleszcza to
Krętki Borrelii wywołujące zakażenie przedostają do ludzkiego organizmu przez ślinę lub wymiociny kleszcza.
W przypadku ukąszenia bardzo istotną jest kwestia czasu pozostawania kleszcza na skórze. Zakażenie krętkiem Borrelia następuje nie wcześniej niż 24 do 48 godzin po wkłuciu pasożyta w skórę. Szybkie zauważenie obecności kleszcza i prawidłowe usunięcie go w jak najkrótszym czasie znacznie zmniejszają ryzyko zakażenia.
Borelioza to choroba niełatwa w leczeniu i diagnozowaniu. Pierwszym, najszybciej występującym objawem, wskazującym na obecność zakażenia, jest tzw. rumień wędrujący, najczęściej powstający w okolicy wkłucia kleszcza. Rumień nie jest jednak obecny w 100% przypadków. Jeżeli się pojawi – jego obecność nie zawsze jest zauważona lub może być mylona np. ze śladem po ukąszeniu owadów.
Jeżeli ugryzienie kleszcza pozostanie niezauważone a doszło do zakażenia, borelioza może mieć różny przebieg. U niektórych osób pojawią się jedynie wstępne objawy skórne (rumień). W innych przypadkach borelioza może wystąpić w tzw. postaci rozsianej, dając szereg objawów narządowych (patrz: borelioza – objawy narządowe). Zdarza się też, że choroba pozostaje w ukryciu przez wiele lat, nie dając żadnych niepokojących objawów lub dając objawy, które będą mylnie wskazywać na obecność podobnych schorzeń.Trzy podstawowe typy boreliozy:
Są one skutkiem zajęcia przez krętki Borrelii określonego narządu lub układu w ludzkim organizmie. Objawy każdego z wymienionych typów chorób mogą ujawnić się w okresie od kilku tygodni do kilku lat od momentu zakażenia.
Wczesna, prawidłowa diagnostyka objawów wstępnych jest kluczowa dla zapobiegania groźnym powikłaniom, mogącym ujawnić się w okresie od kilku miesięcy do nawet kilku lat od momentu zakażenia.
Rumień wędrujący (łac. erythema migrans, EM) to wczesny, wstępny objaw zakażenia boreliozą, obecny u ok. 70-80% przypadków chorych. Rumień pojawia się ok. 1 tydzień po ukłuciu kleszcza i może utrzymywać się aż do 4 tygodni. Zmianie skórnej mogą towarzyszyć objawy, przypominające grypę – bóle mięśniowo-stawowe, gorączka, ból głowy, osłabienie. Początkowo zmiana ma formę niewielkiej, czerwonej grudki, która z biegiem czasu poszerza średnicę aż do 5 cm i więcej. Rozwinięty rumień ma najczęściej formę czerwonawego okręgu z centralnymi, bladymi przejaśnieniami. Po okresie ok. 4 tygodni zmiana zanika samoczynnie. W rzadkich przypadkach rumień może mieć nietypowy wygląd, np. formę mnogą. Szacuje się, że w ponad 20% przypadków zakażenia boreliozą rumień nie jest obecny, co dodatkowo utrudnia szybkie i prawidłowe zdiagnozowanie choroby.
Chłoniak limfocytowy skóry (łac. Borrelial lymphoma) – rzadki objaw skórny, występujący w przypadku od 1-2% chorych na boreliozę. Zmiana ma postać niewielkiej, czerwonej, bezbolesnej grudki lub guzka o średnicy do ok. 5 mm. Chłoniak pojawia się najczęściej na:
Zmiana może pojawić się ok. 2 m-ce od momentu zakażenia i zniknąć samoczynnie a w przypadku zaniechania leczenia – utrzymywać się przez lata lub powracać, prowadząc do dalszych zmian skórnych.
Zanikowe zapalenie skóry kończyn – jeden z późnych objawów boreliozy, ujawniający się najczęściej u osób w podeszłym wieku (zazwyczaj u kobiet). Objawy mogą pojawić się po kilku latach od zakażenia. W pierwszej fazie zmian skórnych – rozwijających się nawet przez kilka lat – można zaobserwować miejscowe, sino-czerwone zabarwienie dolnych części kończyn, często występujące z miejscową, wzmożoną pigmentacją. Objawom mogą towarzyszyć bóle stawów. Nieleczone zapalenie skóry często prowadzi do rozwoju miejscowych owrzodzeń, stwardnień i widocznego poszerzenia żył.
Główne objawy narządowe boreliozy to dolegliwości, dotyczące:
Występowanie objawów jest bezpośrednim skutkiem zakażenia narządu (lub układu) przez krętki Borrelii.
Z perspektywy wieloletniego rozwoju niezdiagnozowanej choroby, najpoważniejsze powikłania dotyczą układu nerwowego.
W przebiegu nieleczonej boreliozy można wyróżnić kilka, następujących po sobie etapów:
Faza wczesna boreliozy miejscowa:
Faza wczesna boreliozy rozsiana:
Faza późna boreliozy przewlekła:
Szybkie, prawidłowe rozpoznanie wstępnej fazy boreliozy pozwala na wdrożenie skutecznej antybiotykoterapii. Jeżeli choroba weszła już w fazę rozsianą lub przewlekłą – diagnoza może być utrudniona. Największe problemy z prawidłowym rozpoznaniem boreliozy dotyczą pacjentów z objawami późnymi, przewlekłymi, uwidaczniającymi się po kilku latach od momentu zakażenia.
W przypadku boreliozy najszybciej diagnozuje się fazę wstępną ze skórnym objawem zakażenia, czyli rumieniem wędrującym (EM). Obecność rumienia, połączona z wywiadem (chory potwierdza kontakt z kleszczem lub przebywanie na terenie endemicznym kleszcza) uznaje się za wskazanie do rozpoczęcia antybiotykoterapii. W tym przypadku dalsze testy serologiczne nie są konieczne.
Jeżeli rumień nie jest obecny, diagnozę przeprowadza się na podstawie:
W pierwszej kolejności przeprowadzany jest test serologiczny metodą ELISA, wykrywający przeciwciała w klasie IgM i IgG. Przeciwciała IgM utrzymują najwyższy poziom w krwi w okresie od 4-6 tygodni od momentu zakażenia, najczęściej zanikają po okresie 4-6 miesięcy. Przeciwciała IgG będą wykrywalne po 6-8 tygodniach od zakażenia a ich poziom może utrzymywać się przez wiele lat, pomimo wdrożenia antybiotykoterapii. Test ELISA może dawać wyniki fałszywie dodatnie, stąd konieczność przeprowadzenia dodatkowego testu metodą Western blot (WB, western blotting), który ma wysoką swoistość.
Boreliozę rozpoznaje się jedynie w kontekście istniejących objawów klinicznych tzn. dodatni wynik testów bez obecności objawów nie jest jednoznaczny z potwierdzeniem obecności choroby. Testy serologiczne nie dają też jednoznacznego rozróżnienia pomiędzy boreliozą czynną (czynne zakażenie) a przebytą.
Nieleczona borelioza stawowa może po kilku miesiącach (a czasem nawet po kilku latach) ujawnić się także pod postacią przewlekłego zapalenia stawów. Objawy zapalenia (bolesność, obrzęki, miejscowe ocieplenie) mogą mieć charakter ostry lub przewlekły i nawracający. Ten etap choroby bywa często mylony z objawami RZS, czyli reumatoidalnego zapalenia stawów.
Neuroborelioza, czyli postać neurologiczna boreliozy, rozwija się w przypadku od 15-40% chorych. Czas zakażenia układu nerwowego jest zróżnicowany – zakażenie może nastąpić bardzo szybko (i dość długo nie dawać żadnych objawów), ujawnić się w fazie rozsianej lub w fazie późnej – po kilku miesiącach lub po kilku latach od momentu zakażenia. Ze względu na typ i intensywność objawów, neuroboreliozę dzieli się zazwyczaj na fazę rozsianą i późną.
Objawy neuroboreliozy w fazie rozsianej:
Objawy neuroboreliozy w fazie późnej:
Neuroborelioza nasuwa trudności z prawidłową diagnostyką. Chorobę rozpoznaje się na podstawie:
Neuroboreliozę leczy się antybiotykami. Objawy choroby są niespecyficzne i zawsze wymagają precyzyjnej diagnostyki. Dodatkową trudnością w szybkim rozpoznaniu boreliozy neurologicznej jest podobieństwo do wybranych objawów niektórych chorób przewlekłych (tu np. stwardnienie rozsiane, stwardnienie boczne zanikowe) i chorób psychicznych (depresja, zaburzenia osobowości).
W leczeniu boreliozy – niezależnie od stadium choroby – zastosowanie ma antybiotykoterapia, trwająca zazwyczaj od 21-28 dni (w niektórych przypadkach dłużej). Leczenie ma największą skuteczność (szacunkowo aż do ok. 90%) we wstępnej fazie choroby. Typ podawanego antybiotyku zależy od obecności wybranych objawów klinicznych i fazy choroby. W leczeniu boreliozy najczęściej stosuje się:
W przypadku nietolerancji na wybrany antybiotyk pierwszego rzutu, zastosowanie mają antybiotyki makrolidowe.
Skuteczność leczenia zależy od wielu czynników. Kluczowym jest podanie antybiotyku we wstępnej, prawidłowo zdiagnozowanej fazie choroby. Przy leczeniu i diagnozowaniu boreliozy pod uwagę zawsze bierze się obecność innych chorób odkleszczowych, takich jak np. babeszjoza lub kleszczowe zapalenie mózgu. Jedną z przyczyn nieskuteczności wdrożonej terapii może być obecność dwóch (lub więcej) rodzajów chorób, wywołujących nieswoiste objawy.
"Borelioza jest chorobą całkowicie leczalną (szacunkowo do ok. 90% przypadków)jeśli została wcześnie rozpoznana i prawidłowo zdiagnozowana."
Standardowa terapia antybiotykiem trwa od 21-28 dni. Skuteczność leczenia może być zmniejszona przy antybiotykoterapii wdrożonej w drugiej fazie choroby, czyli w tzw. fazie rozsianej. Ze względu na ryzyko groźnych powikłań, największym wyzwaniem jest szybkie rozpoznanie i leczenie neuroboreliozy. Precyzyjnej diagnostyki wymaga każdy rodzaj objawów boreliozy przewlekłej. Szybkość i skuteczność leczenia choroby jest zależna od:
Osoby potencjalnie zagrożone ukąszeniem kleszcza (np. ze względu na miejsce zamieszkania lub wykonywany zawód) powinny zachować właściwą profilaktykę. Podstawowe zasady bezpieczeństwa obejmują m.in.: noszenie odzieży, okrywającej większość ciała; używanie środków odstraszających kleszcze (spraye, żele), w razie ukąszenia – umiejętne usunięcie kleszcza.
"Diagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme"http://www.pteilchz.org.pl/data/standardy/borelioza_z_lyme_2011.pdf
"Borrelia miyamotoi - new etiologic agent of neuroborreliosis"http://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/files/peissues/PE_nr_4_2017_srodek_calosc_net.pdf#page=59
Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Regulaminem serwisu. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce lub konfiguracji usługi (Polityka cookies).
